Pembahasan Soal SNMPTN Matematika IPA kode 302 tahun 2008 nomor 11 sampai 15


Nomor 11
Diketahui segitiga ABC dengan AB = 1 cm, BC = 2 cm, dan AC = $k $ cm. Jika $\alpha $ adalah sudut ACB, maka nilai $k $ yang memenuhi $\cos \alpha < \frac{7}{8} $ adalah ....
$\clubsuit \, $ Gambar
snmptn_mat_ipa_k302_5_2008.png
Interval nilai $k$ agar terbentuk segitiga ABC :
$2-1 < k < 2+1 \leftrightarrow HP_1 = \{ 1 < k < 3 \} $
$\clubsuit \, $ Aturan cosinus
$\begin{align*} AB^2 & = CB^2 + CA^2 - 2.CB.CA.\cos \alpha \\ \cos \alpha & = \frac{CB^2 + CA^2 - AB^2}{2.CB.CA} \\ \cos \alpha & = \frac{2^2 + k^2 - 1^2}{2.2.k} = \frac{k^2 + 3}{4k} \end{align*}$
$\clubsuit \, $ Menyelesaikan pertidaksamaan
$\begin{align*} \cos \alpha & < \frac{7}{8} \\ \frac{k^2 + 3}{4k} & < \frac{7}{8} \\ \frac{k^2 + 3}{4k} - \frac{7}{8} & < 0 \\ \frac{2k^2 - 7k + 6}{8k} & < 0 \\ \frac{(2k-3)(k-2)}{8k} & < 0 \\ k=\frac{3}{2}, \, & k =2 , \, k =0 \end{align*}$
snmptn_mat_ipa_k302_5a_2008.png
$HP_2 = \{ k < 0 \vee \frac{3}{2} < k < 2 \} $
Sehingga solusinya :
$ HP = HP_1 \cap HP_2 = \{ \frac{3}{2} < k < 2 \} $
Jadi, nilai $k$ adalah $ \{ \frac{3}{2} < k < 2 \}. \heartsuit $
Nomor 12
Nilai $m+n $ yang mengakibatkan $x^4-6ax^3+8a^2x^2-ma^3x+na^4 $ habis dibagi $(x-a)^2 $ adalah ....
$\spadesuit \, $ Habis dibagi, artinya sisanya 0.
$x^4-6ax^3+8a^2x^2-ma^3x+na^4 \, : \, (x-a)^2 $
snmptn_mat_ipa_k302_6_2008.png
$\spadesuit \, $ Agar sisanya 0, haruslah :
$(2-m)a^3 = 0 \rightarrow m=2 \vee a = 0 $
$(n+1)a^4 = 0 \rightarrow n=-1 \vee a = 0 $
Sehingga $m+n = 2 + (-1) = 1 $
Jadi, nilai $m+n = 1 . \heartsuit $
Nomor 13
Jumlah nilai-nilai $m $ yang mengakibatkan persamaan kuadrat $mx^2-(3m+1)x+(2m+2) = 0 $ mempunyai akar-akar perbadingan dengan perbandingan 3 : 4 adalah ....
$\spadesuit \, $ Misalkan akar-akarnya $x_1 $ dan $x_2 $
$\frac{x_1}{x_2} = \frac{3}{4} \rightarrow x_1 = \frac{3}{4} x_2 $ ....pers(i)
$\spadesuit \, $ Operasi penjumlahan dan pers(i)
$\begin{align*} x_1 + x_2 & = \frac{-b}{a} \\ \frac{3}{4} x_2 + x_2 & = \frac{3m+1}{m} \\ \frac{7}{4} x_2 & = \frac{3m+1}{m} \\ x_2 & = \frac{3m+1}{m} . \frac{4}{7} = \frac{4(3m+1)}{7m} \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Substitusi $x_2= \frac{4(3m+1)}{7m} $ ke persamaan kuadrat
$\begin{align*} mx^2-(3m+1)x+(2m+2) & = 0 \\ m\left( \frac{4(3m+1)}{7m} \right)^2-(3m+1).\left( \frac{4(3m+1)}{7m} \right)+(2m+2) & = 0 \\ 5m^2-13m+6 & = 0 \end{align*}$
jumlah nilai $m$ :
$m_1+m_2 = \frac{-b}{a} = \frac{13}{5} $
Jadi, jumlah nilai $m$ adalah $\frac{13}{5}. \heartsuit $
Nomor 14
Jika $a^2 $ dan $b $ adalah akar-akar persamaan kuadrat $x^2-(b^2-1)x+b=0 $ . Himpunan nilai-nilai $a+b $ adalah ....
$\spadesuit \, $ PK : $x^2-(b^2-1)x+b=0 \, \, \, $ akar-akarnya $x_1 = a^2 $ dan $x_2 = b $
$\spadesuit \, $ Operasi perkalian
$\begin{align*} x_1 . x_2 & = \frac{c}{a} \\ a^2 . b & = \frac{b}{1} \\ a^2 & = 1 \rightarrow a = \pm 1 \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Operasi pehjumlahan
$\begin{align*} x_1 + x_2 & = \frac{-b}{a} \\ a^2 + b & = \frac{b^2-1}{1} \, \, \, \text{(nilai } \, a^2 = 1 \, ) \\ 1 + b & = b^2 - 1 \\ b^2-b-2 & = 0 \\ (b+1)(b-2) & = 0 \\ b=-1 & \vee b = 2 \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Menentukan nilai $a+b$
$a=1, b=-1 \rightarrow a+b = 1 + (-1) = 0 $
$a=1, b=2 \rightarrow a+b = 1 + 2 = 3 $
$a=-1, b=-1 \rightarrow a+b = -1 + (-1) = -2 $
$a=-1, b=2 \rightarrow a+b = -1 + 2 = 1 $
Jadi, himpunan nilai $a+b\, \, $ adalah $\{ -2, 0, 1, 3 \} . \heartsuit $
Nomor 15
Perhatikan kurva $y=ax+bx^2, \, \, a $ dan $b $ konstan. Jika garis singgung kurva ini pada titik (1, 0) sejajar dengan garis $2x-y+3=0 $ , maka $a+3b $ sama dengan ....
$\clubsuit \, $ gradien garis : $2x-y+3=0 \rightarrow m_1 = \frac{-a}{b} = \frac{-2}{-1} = 2$
Karena sejajar, maka gradiennya sama : $ m = m_1 = 2 $
$\clubsuit \, $ Gradien garis singgung di titik (1,0)
$\begin{align*} y & = ax+bx^2 \\ y^\prime & = a + 2bx \\ m & = f^\prime (1) \\ 2 & = a + 2b.(1) \\ a+2b & = 2 \, \, \, \text{...pers(i)} \end{align*}$
$\clubsuit \, $ Substitusi (1,0) ke kurva
$y=ax+bx^2 \rightarrow 0 = a.1 + b.1^2 \rightarrow a+b = 0 \, \, \, \text{...pers(ii)} $
$\clubsuit \, $ Eliminasi pers(i) dan pers(ii)
$\begin{array}{cc} a+2b = 2 & \\ a+b = 0 & - \\ \hline b=2, a = -2 & \end{array} $
Jadi, nilai $a+3b = -2+3.2 = 4 . \heartsuit $
Nomor Soal Lainnya : 1-5 6-10 11-15

Pembahasan Soal SNMPTN Matematika IPA kode 302 tahun 2008 nomor 6 sampai 10


Nomor 6
Untuk $0\leq x \leq 12 $ , maka nilai $x$ yang memenuhi pertaksamaan $\cos \frac{\pi x}{6} \geq \frac{1}{2} $ adalah ....
$\spadesuit \, $ Rumus dasar
$\cos f(x) = \cos \theta \, \, \, \, $ Solusinya :
1. $f(x) = \theta + k.2\pi $
2. $f(x) = -\theta + k.2\pi $
$\spadesuit \, $ Menentukan nilai $x$
$\begin{align} \cos \frac{\pi x}{6} & \geq \frac{1}{2} \\ \cos \frac{\pi x}{6} & = \cos \frac{\pi}{3} \\ f(x) = \frac{\pi x}{6} & \text{dan} \, \theta = \frac{\pi}{3} \end{align}$
Solusinya :
$\begin{align} 1. \, \, f(x) & = \theta + k.2\pi \\ \frac{\pi x}{6} & = \frac{\pi}{3} + k.2\pi \, \, \, \text{(bagi } \, \pi \, ) \, \, \, \\ \frac{x}{6} & = \frac{1}{3} + 2k \, \, \, \text{(kali } \, 6 \, ) \\ x & = 2 + 12 k \\ k = 0 \rightarrow & x = 2+12.0 = 2 \\ k = 1 \rightarrow & x = 2+12.1 = 14 \end{align}$ $\begin{align} 2. \, \, f(x) & = -\theta + k.2\pi \\ \frac{\pi x}{6} & = -\frac{\pi}{3} + k.2\pi \, \, \, \text{(bagi } \, \pi \, ) \\ \frac{x}{6} & = -\frac{1}{3} + 2k \, \, \, \text{(kali } \, 6 \, ) \\ x & = -2 + 12 k \\ k = 0 \rightarrow & x = -2+12.0 = -2 \\ k = 1 \rightarrow & x = -2+12.1 = 10 \end{align}$
snmptn_mat_ipa_k302_3_2008.png
$HP_1 = \{ -2 \leq x \leq 2 \vee 10 \leq x \leq 14 \} $
Karena interval yang diminta $\{ 0\leq x \leq 12 \} $ , maka solusinya
HP = $HP_1 \cap \{ 0\leq x \leq 12 \} = \{ 0 \leq x \leq 2 \vee 10 \leq x \leq 12 \} $
Jadi, solusinya $ HP = \{ 0 \leq x \leq 2 \vee 10 \leq x \leq 12 \} . \heartsuit $
Nomor 7
Jika $x=a, \, y=b, \, $ dan $z=c $ adalah penyelesaian dari sistem persamaan linear :
$\begin{array}{c} x + y = 3 \\ x + z = 4 \\ y + z = 5 \end{array} $
maka nilai $a^2 + b^2 + c^2 $ sama dengan ....
$\clubsuit \, $ Eliminasi pers(i) dan pers(ii)
$\begin{array}{cc} x + y = 3 & \\ x + z = 4 & - \\ \hline y-z = -1 & \text{(iv)} \end{array} $
$\clubsuit \, $ Eliminasi pers(iii) dan pers(iv)
$\begin{array}{cc} y + z = 5 & \\ y-z = -1 & + \\ \hline 2y=4\rightarrow y =2, & z=3 \end{array} $
pers(i) : $x + y = 3 \rightarrow x + 2 = 3 \rightarrow x =1 $
sehingga : $a=x=1, b=y= 2, c =z= 3 $
$a^2 + b^2 + c^2 = 1^2 + 2^2 + 3^2 = 1 + 4 + 9 = 14$
Jadi, nilai $a^2 + b^2 + c^2 = 14. \heartsuit$
Nomor 8
Jika $f(2x+4)=x $ dan $g(3-x)=x $ , maka nilai $f(g(1)) + g(f(2)) $ sama dengan ....
$\spadesuit \, $ Menentukan fungsi $f(p)$ dan $g(p)$
* Misal $ p = 2x+4 \rightarrow x = \frac{p-4}{2} $
$\begin{align*} f(2x+4) & =x \\ f(p) & =\frac{p-4}{2} \\ f(2) & =\frac{2-4}{2} = -1 \end{align*}$
* Misal $ p = 3-x \rightarrow x = 3-p $
$\begin{align*} g(3-x) & =x \\ g(p) & =3-p \\ g(1) & = 3-1 = 2 \\ g(-1) & = 3-(-1) = 4 \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Menentukan hasilnya
$f(g(1)) + g(f(2)) = f(2) + g(-1) = -1 + 4 = 3$
Jadi, nilai $f(g(1)) + g(f(2)) = 3. \heartsuit$

Cara II
$\spadesuit \, $ Langsung menentukan nilai fungsinya
* $f(2x+4) =x $
$x=-1 \rightarrow f(2.(-1)+4) =-1 \rightarrow f(2) = -1 $
* $g(3-x) =x $
$x=2 \rightarrow g(3-2) =2 \rightarrow g(1) = 2 $
$x=4 \rightarrow g(3-4) =4 \rightarrow g(-1) = 4 $
$\spadesuit \, $ Menentukan hasilnya
$f(g(1)) + g(f(2)) = f(2) + g(-1) = -1 + 4 = 3$
Jadi, nilai $f(g(1)) + g(f(2)) = 3. \heartsuit$
Nomor 9
Diketahui matriks $A = \left( \begin{matrix} 2 & 1 \\ 0 & -1 \end{matrix} \right) $ dan $I = \left( \begin{matrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{matrix} \right) $ . Bilangan $\lambda $ yang memenuhi $|A - \lambda I | = 0 $ adalah ....
$\clubsuit \, $ Menentukan matriks ($A-\lambda I$)
$\begin{align} A-\lambda I & = \left( \begin{matrix} 2 & 1 \\ 0 & -1 \end{matrix} \right) - \lambda \left( \begin{matrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{matrix} \right) \\ & = \left( \begin{matrix} 2 & 1 \\ 0 & -1 \end{matrix} \right) - \left( \begin{matrix} \lambda & 0 \\ 0 & \lambda \end{matrix} \right) \\ & = \left( \begin{matrix} 2-\lambda & 1 \\ 0 & -1-\lambda \end{matrix} \right) \end{align}$
$\clubsuit \, $ Menurunkan nilai $\lambda$
$\begin{align*} | A-\lambda I | & = 0 \\ \left| \begin{matrix} 2-\lambda & 1 \\ 0 & -1-\lambda \end{matrix} \right| & = 0 \\ (2-\lambda)(-1-\lambda)-0.1 & = 0 \\ (2-\lambda)(-1-\lambda) & = 0 \\ \lambda = 2 & \vee \lambda = -1 \end{align*}$
Jadi, diperoleh nilai $ \lambda = 2 \vee \lambda = -1. \heartsuit $
Nomor 10
Jika $\cos a = \frac{1}{3} $ untuk $\frac{3\pi}{2} < a < 2\pi $ dan $\sin b = \frac{\sqrt{2}}{3} $ untuk $\frac{\pi}{2} < a < \pi $ , maka $ \frac{\sin (a+b)}{\tan a + \tan b} $ sama dengan ....
$\spadesuit \, $ Rumus dasar : $\sin (a+b) = \sin a \cos b + \cos a \sin b $
$\spadesuit \, $ Buat segitiga baru
* $\sin b = \frac{\sqrt{2}}{3}, \, \frac{\pi}{2} < a < \pi $
sudut $b$ ada dikuadran II, sehingga nilai cosnya negatif.
snmptn_mat_ipa_k302_4_2008.png
$\spadesuit \, $ Menentukan hasilnya , rumus dasar : $ \tan x = \frac{\sin x}{\cos x} $
$\begin{align*} \frac{\sin (a+b)}{\tan a + \tan b} & = \frac{\sin a \cos b + \cos a \sin b}{\frac{\sin a}{\cos a} + \frac{\sin b}{\cos b}} \\ & = \frac{\sin a \cos b + \cos a \sin b}{\frac{\sin a \cos b + \cos a \sin b}{\cos a . \cos b}} \\ & = (\sin a \cos b + \cos a \sin b ) . \frac{\cos a . \cos b}{(\sin a \cos b + \cos a \sin b)} \\ & = \cos a . \cos b = \frac{1}{3} . -\frac{\sqrt{7}}{3} \\ \frac{\sin (a+b)}{\tan a + \tan b} & = -\frac{1}{9}\sqrt{7} \end{align*}$
Jadi, nilai $\frac{\sin (a+b)}{\tan a + \tan b} = -\frac{1}{9}\sqrt{7}. \heartsuit $
Nomor Soal Lainnya : 1-5 6-10 11-15

Pembahasan Soal SNMPTN Matematika IPA kode 302 tahun 2008


Nomor 1
Jumlah akar-akar persamaan $|x|^2-2|x|-3=0 $ sama dengan ....
$\clubsuit \, $ Misalkan : $p=|x| $ dengan $ p \geq 0 $
$\begin{align*} |x|^2-2|x|-3 & = 0 \\ p^2 - 2p - 3 & = 0 \\ (p+1)(p-3) & = 0 \\ p = -1 \rightarrow & |x| = -1 \, \, \, \text{(tidak memenuhi)} \\ p = 3 \rightarrow & |3| = 3 \rightarrow x_1 = -3 \, \, \text{atau} \, \, x_2 = 3 \end{align*}$
Sehingga, $x_1+x_2 = -3+3 = 0 $
Jadi, jumlah akar-akarnya adalah 0. $\heartsuit $
Nomor 2
Diketahui fungsi-fungsi $f$ dan $g$ dengan $f(x)g(x)=x^2-3x $ untuk setiap bilangan real $x$ . Jika $g(1)=2 $ , dan $f^\prime (1) = f(1) = -1 $ , maka $g^\prime (1) = ....$
$\spadesuit \, $ Rumus dasar : $y=UV \rightarrow y^\prime = U^\prime .V + U. V^\prime $
$\spadesuit \, $ Menentukan turunan dan substitusi $x=1$
$\begin{align*} f(x)g(x) & =x^2-3x \, \, \, \text{(diturunkan kedua ruas)} \\ f^\prime (x).g(x) + f(x) . g^\prime (x) & = 2x - 3 \\ x=1 \rightarrow f^\prime (1).g(1) + f(1) . g^\prime (1) & = 2.1 - 3 \\ -1.2 + (-1).g^\prime (1) & = -1 \\ -2-g^\prime (1) & = -1 \\ g^\prime (1) & = -1 \end{align*}$
Jadi, nilai $g^\prime (1) = -1. \heartsuit $
Nomor 3
Diketahui $x_1 $ dan $x_2$ merupakan akar-akar persamaan $x^2+5x+a=0 $ dengan $x_1 $ dan $x_2$ kedua-duanya tidak sama dengan nol. $x_1, \, 2x_2, $ dan $-3x_1x_2 $ masing-masing merupakan suku pertama, suku kedua, dan suku ketiga dari deret geometri dengan rasio positif, maka nilai $a$ sama dengan ...
$\clubsuit \, $ Operasi jumlah akar-akar
$x_1+x_2 = \frac{-b}{a} \rightarrow x_1+x_2 = \frac{-5}{1} \rightarrow x_2 = -5-x_1 $ ...pers(i)
$\clubsuit \, $ Barisan geometri : $x_1, \, 2x_2, \, -3x_1x_2 $
Rasio sama dan substitusi pers(i)
$\begin{align} \frac{U_2}{U_1} & = \frac{U_3}{U_2} \\ \frac{2x_2}{x_1} & = \frac{-3x_1x_2}{2x_2} \\ \frac{2x_2}{x_1} & = \frac{-3x_1}{2} \\ 4x_2 & = -3(x_1)^2 \, \, \, \text{pers(i)} \\ 4(-5-x_1) & = -3(x_1)^2 \\ 3(x_1)^2 -4x_1 -20 & = 0 \\ (3x_1-10)(x_1+2) & = 0 \\ x_1=\frac{10}{3} \rightarrow & x_2 = -5-\frac{10}{3} = -\frac{25}{3} \\ & \text{(tidak memenuhi karena rasio akan negatif)} \\ x_1 = -2 \rightarrow & x_2 = -5-(-2) = -3 \\ & \text{(memenuhi karena rasionya akan positif)} \end{align}$
$\clubsuit \, $ Substitusi nilai $x_1=-2 $ ke persamaan kuadratnya
$x^2+5x+a=0 \rightarrow (-2)^2+5.(-2)+a=0 \rightarrow a = 6$
Jadi, nilai $a=6. \heartsuit$
Nomor 4
Luas daerah yang dibatasi oleh $y=2 \sin x , \, x = \frac{\pi}{2} , \, x = \frac{3\pi}{2} $ , dan sumbu X sama dengan ....
$\spadesuit \, $ Gambar
snmptn_mat_ipa_k302_1_2008.png
$\spadesuit \, $ Menentukan luas arsiran
Karena luas A = luas B = luas C , maka
$\begin{align*} \text{L}_\text{arsir} \, & = L_B + L_C \\ & = L_A + L_B \\ & = \int \limits_0^\pi 2\sin x dx \\ & = [-2\cos x ]_0^\pi \\ & = (-2 \cos \pi) - (-2\cos 0 ) \\ & = (-2.-1)-(-2.1) = 2+2 = 4 \end{align*}$
Jadi, luasnya adalah 4. $\heartsuit $
Nomor 5
Satuan limas beraturan T.PQRS dengan TP = TQ = TR = TS = $\sqrt{21} $ dan PQRS adalah suatu persegi dengan panjang sisi 6 cm. Besar sudut antarbidang TQR dan bidang alas sama dengan ....
$\clubsuit \, $ gambar
snmptn_mat_ipa_k302_2_2008.png
$\angle$(TQR , PQRS) = $\angle$TMN = $\theta$
$\clubsuit \, \Delta$TMR
$\begin{align} TM^2 & = RT^2-RM^2 \\ TM^2 & = (\sqrt{21})^2-3^2 = 12 \\ TM & = 2\sqrt{3} \end{align}$
$\clubsuit \, \Delta$TNM
$TN = \sqrt{TM^2-NM^2} = \sqrt{12-3^2} = \sqrt{3} $
$\clubsuit \, $ Menentukan besar sudut
$\begin{align} \sin \theta & = \frac{TN}{TM} \\ & = \frac{\sqrt{3}}{2\sqrt{3}} \\ \sin \theta & = \frac{1}{2} \rightarrow \theta = 30^\circ \end{align}$
Jadi, besar sudutnya adalah $ 30^\circ . \heartsuit$
Nomor Soal Lainnya : 1-5 6-10 11-15