Pembahasan Soal SPMB Matematika IPA tahun 2006 nomor 6 sampai 10


Nomor 6
Jika lingkaran $ x^2 + y^2 + ax + by + c = 0 $ berpusat di (1, -1) menyinggung garis $ y = x $ , maka nilai $ a+b+c $ adalah ....
$\spadesuit \, $ Menentukan nilai $ a $ dan $ b $ dengan pusat (1,-1)
pusat : (1,-1) = $(\frac{-a}{2}, \frac{-b}{2})$
$ \frac{-a}{2} = 1 \rightarrow a = -2 \, $ dan $ \, \frac{-b}{2} = -1 \rightarrow b = 2 $
sehingga persamaannya : $ x^2 + y^2 -2x + 2y + c = 0 $
$\spadesuit \, $ Substitusi $ y = x $ ke persamaan lingkaran
$\begin{align} y=x \rightarrow x^2 + y^2 -2x + 2y + c & = 0 \\ x^2 + x^2 -2x + 2x + c & = 0 \\ 2x^2 + c & = 0 \end{align}$
$\spadesuit \, $ Syarat lingkaran menyinggung garis : $ D = 0 $ dari $ 2x^2 + c = 0 $
$\begin{align} D = 0 \rightarrow b^2-4ac & = 0 \\ 0^2-4.2.c & = 0 \\ c & = 0 \end{align}$
Sehingga nilai $ a + b + c = -2 + 2 + 0 = 0 $
Jadi, nilai $ a + b + c = 0 . \heartsuit $
Nomor 7
$ 15 \int \limits_2^3 x\sqrt{x-2} dx = .... $
$\clubsuit \, $ Konsep dasar : $ \int (ax+b)^n dx = \frac{1}{a(n+1)} (ax+b)^{n+1} + c $
$\clubsuit \, $ Teknik integral tanzalin : $ \int \limits_2^3 x\sqrt{x-2} dx = $
spmb_mat_ipa_2_2006.png
Hasilnya $\begin{align} & 15 \int \limits_2^3 x\sqrt{x-2} dx \\ & = 15\left[ \frac{2}{3}x(x-2)^\frac{3}{2} - \frac{4}{15}(x-2)^\frac{5}{2} \right]_2^3 \\ & = \left[ 15.\frac{2}{3}x(x-2)^\frac{3}{2} - 15.\frac{4}{15}(x-2)^\frac{5}{2} \right]_2^3 \\ & = \left[ 10x(x-2)^\frac{3}{2} - 4(x-2)^\frac{5}{2} \right]_2^3 \\ & = \left[ 10.3.(3-2)^\frac{3}{2} - 4.(3-2)^\frac{5}{2} \right] - \\ & \left[ 10.2.(2-2)^\frac{3}{2} - 4.(2-2)^\frac{5}{2} \right] \\ & = (10.3.1 - 4.1 )-(0 - 0) \\ & = 30 - 4 = 26 \end{align}$
Jadi, hasil integralnya adalah 26. $ \heartsuit$
Nomor 8
Jika $ {}^{81} \log \frac{1}{x} = {}^{x} \log \frac{1}{y} = {}^{y} \log \frac{1}{81} , \, $ maka $ 2x - 3y = .... $
$\spadesuit \, $ Konsep logaritma
${}^a \log b = c \rightarrow b = a^c $
${}^a \log b^n = n. {}^a \log b $
$ {}^a \log b = \frac{1}{{}^b \log a} $
$ {}^a \log b . {}^b \log c = {}^a \log c $
$\spadesuit \, $ Menyederhanakan soal
$\begin{align} {}^{81} \log \frac{1}{x} & = {}^{x} \log \frac{1}{y} = {}^{y} \log \frac{1}{81} \\ {}^{81} \log x^{-1} & = {}^{x} \log y^{-1} = {}^{y} \log 81^{-1} \\ -1.{}^{81} \log x & = -1. {}^{x} \log y = -1.{}^{y} \log 81 \\ {}^{81} \log x & = {}^{x} \log y = {}^{y} \log 81 \end{align}$
$\spadesuit \, $ Karena ketiga ruas sama, diperoleh
$ {}^{81} \log x = {}^{y} \log 81 , \, $ ....pers(i)
$ {}^{x} \log y = {}^{y} \log 81 , \, $ ....pers(ii)
$\spadesuit \, $ Kalikan pers(i) dan pers(ii)
$\begin{align} {}^{81} \log x . {}^{x} \log y & = {}^{y} \log 81 . {}^{y} \log 81 \\ {}^{81} \log y & = ({}^{y} \log 81)^2 \\ \frac{1}{{}^{y} \log 81} & = ({}^{y} \log 81)^2 \\ 1 & = ({}^{y} \log 81)^3 \\ {}^{y} \log 81 & = 1 \rightarrow 81 = y^1 \rightarrow y = 81 \end{align}$
$\begin{align} \text{pers(i) : } \, {}^{81} \log x & = {}^{y} \log 81 \\ {}^{81} \log x & = {}^{81} \log 81 \\ {}^{81} \log x & = 1 \rightarrow x = 81^1 = 81 \end{align}$
Sehingga nilai $ 2x-3y = 2.81-3.81 = -81 $
Jadi, nilai $ 2x-3y = - 81. \heartsuit$
Nomor 9
Diketahui $ x $ dan $ y $ sudut lancip dan $ x - y = \frac{\pi}{6} $ . Jika $ \tan x = 3\tan y $ , maka $ x+y = ... $
$\clubsuit \, $ Konsep dasar : $ \tan (x-y) = \frac{\tan x - \tan y}{1 + \tan x . \tan y} $
$\clubsuit \, $ Menentukan nilai $ y $ dengan $ \tan x = 3\tan y \, \, $ ...pers(i)
$\begin{align} x - y & = \frac{\pi}{6} \, \, \text{...pers(ii)} \\ \tan (x - y) & = \tan ( \frac{\pi}{6} ) \\ \frac{\tan x - \tan y}{1 + \tan x . \tan y} & = \frac{1}{\sqrt{3}} \, \, \text{[substitusi pers(i)]} \\ \frac{3\tan y - \tan y}{1 + 3\tan y . \tan y} & = \frac{1}{\sqrt{3}} \\ \frac{2\tan y}{1 + 3(\tan y)^2} & = \frac{1}{\sqrt{3}} \, \, \text{(misal : } p = \tan y ) \\ \frac{2p}{1 + 3p^2} & = \frac{1}{\sqrt{3}} \\ 2\sqrt{3}p & = 1 + 3p^2 \\ 3p^2 - 2\sqrt{3}p + 1 & = 0 \\ (\sqrt{3}p - 1 )^2 & = 0 \\ p & = \frac{1}{\sqrt{3}} \rightarrow \tan y = \frac{1}{\sqrt{3}} \rightarrow y = 30^\circ \end{align}$
pers(ii): $ x - y = \frac{\pi}{6} \rightarrow x - 30^\circ = 30^\circ \rightarrow x = 60^\circ $
Sehingga nilai $ x + y = 60^\circ + 30^\circ = 90^\circ = \frac{\pi }{2} $
Jadi, nilai $ x + y = \frac{\pi }{2} . \heartsuit $
Nomor 10
Diberikan vektor-vektor $ \vec{a} = x\vec{i} - 3x\vec{j}+6y\vec{k} \, $ dan $ \, \vec{b} = (1-y)\vec{i} +3\vec{j}-(1+x)\vec{k} \, $ dengan $ x > 0 $. Jika $ \vec{a} \, $ dan $ \vec{b} $ sejajar, maka $ \vec{a}+3\vec{b} = .... $
$\spadesuit \, $ Diketahui vektor : $\vec{a} = (x, -3x, 6y) \, $ dan $ \, \vec{b} = (1-y,3,-(1+x)) $
$\spadesuit \, $ Vektor $ \vec{a} \, $ sejajar $ \, \vec{b} \, $, maka $ \, \vec{b} = n\vec{a} $
$\begin{align} \vec{b} & = n\vec{a} \\ \left( \begin{matrix} 1-y \\ 3 \\ -(1+x) \end{matrix} \right) & = n \left( \begin{matrix} x \\ -3x \\ 6y \end{matrix} \right) \\ \left( \begin{matrix} 1-y \\ 3 \\ -(1+x) \end{matrix} \right) & = \left( \begin{matrix} nx \\ -3nx \\ 6ny \end{matrix} \right) \end{align}$
persamaan yang diperoleh :
* $ 3 = -3nx \rightarrow nx = -1 \rightarrow n = \frac{-1}{x} $
* $ 1-y = nx \rightarrow 1-y = -1 \rightarrow y = 2 $
* $ -(1+x) = 6ny \rightarrow -1-x = 6.\frac{-1}{x}.2 $
$ \rightarrow x^2+x - 12 = 0 \rightarrow (x+4)(x-3) = 0 $
$ \rightarrow x = -4 \vee x = 3 $
Nilai yang memenuhi : $ x = 3 \, $ (positif) dan $ \, y = 2 $
Vektor $ \vec{a} $ dan $ \vec{b} $ menjadi :
$\vec{a} = (3,-9,12) \, $ dan $ \, \vec{b} = (-1,3,-4) $
sehingga : $ \vec{a}+3\vec{b} = \left( \begin{matrix} 3 \\ -9 \\ 12 \end{matrix} \right) + \left( \begin{matrix} -3 \\ 9 \\ -12 \end{matrix} \right) = \vec{0} $
Jadi, nilai $ \vec{a}+3\vec{b} = \vec{0}. \heartsuit $
Nomor Soal Lainnya : 1-5 6-10 11-15