Nomor 11
Diketahui fungsi $f$ dan $g$ dengan $f(x)=x^2+4x+1 $ dan $g^\prime (x) = \sqrt{10 - x^2 } $ dengan $g^\prime $
menyatakan turunan pertama fungsi $g$ . Nilai turunan pertama fungsi $g \circ f $ di $x=0 $ adalah ....
$\clubsuit \, $ Menentukan turunan $f(x)$
$f(x)=x^2+4x+1 \rightarrow f^\prime (x) = 2x+4$
$g^\prime (x) = \sqrt{10 - x^2 } \rightarrow g^\prime (x^2+4x+1) = \sqrt{10 - (x^2+4x+1)^2 }$
$\clubsuit \, $ Konsep dasar Turunan
$y=g\left[ f(x) \right] \rightarrow y^\prime = g^\prime \left[ f(x) \right] . f^\prime (x) $
$\clubsuit \, $ Menurunkan fungsinya dan substitusi $x=0$
$\begin{align*} \text{Misalkan} \, h(x) & = (g\circ f)(x) \\ h(x) & = g[f(x)] \\ h^\prime (x) & = g^\prime [f(x)] . f^\prime (x) \\ h^\prime (x) & = g^\prime [x^2+4x+1] . (2x+4) \\ h^\prime (x) & = \sqrt{10 - (x^2+4x+1)^2 } . (2x+4) \\ x=0 \rightarrow h^\prime (0) & = \sqrt{10 - (0^2+4.0+1)^2 } . (2.0+4) \\ h^\prime (0) & = \sqrt{9 } . (4) = 3 . 4 \\ h^\prime (0) & = 12 \end{align*}$
Jadi, nilai turunan $g \circ f $ di $x=0 $ adalah 12. $ \heartsuit $
$f(x)=x^2+4x+1 \rightarrow f^\prime (x) = 2x+4$
$g^\prime (x) = \sqrt{10 - x^2 } \rightarrow g^\prime (x^2+4x+1) = \sqrt{10 - (x^2+4x+1)^2 }$
$\clubsuit \, $ Konsep dasar Turunan
$y=g\left[ f(x) \right] \rightarrow y^\prime = g^\prime \left[ f(x) \right] . f^\prime (x) $
$\clubsuit \, $ Menurunkan fungsinya dan substitusi $x=0$
$\begin{align*} \text{Misalkan} \, h(x) & = (g\circ f)(x) \\ h(x) & = g[f(x)] \\ h^\prime (x) & = g^\prime [f(x)] . f^\prime (x) \\ h^\prime (x) & = g^\prime [x^2+4x+1] . (2x+4) \\ h^\prime (x) & = \sqrt{10 - (x^2+4x+1)^2 } . (2x+4) \\ x=0 \rightarrow h^\prime (0) & = \sqrt{10 - (0^2+4.0+1)^2 } . (2.0+4) \\ h^\prime (0) & = \sqrt{9 } . (4) = 3 . 4 \\ h^\prime (0) & = 12 \end{align*}$
Jadi, nilai turunan $g \circ f $ di $x=0 $ adalah 12. $ \heartsuit $
Nomor 12
Diketahui fungsi $f(x) = b - a\cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) $ , dengan $a$ dan $b$ adalah bilangan real positif. Fungsi $f$
untuk $2 \leq x \leq 10 $ mencapai maksimum pada saat $ x = x_1 $ dan mencapai minimum pada saat $x=x_2 $ ,
maka nilai $x_1 + x_2 $ adalah ....
$\spadesuit \, $ Fungsi $f(x) = b - a\cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) $
$\spadesuit \, $ Nilai maksimum $f$ adalah $f_\text{maksimum} \, = b + a $
yang tercapai pada saat $\cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) = -1 $
$\begin{align*} \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = -1 \\ \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = \cos \pi \\ \frac{\pi x}{4} & = \pi \\ x & = 4 \\ x_1 & = 4 \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Nilai minimum $f$ adalah $f_\text{minimum} \, = b - a $
yang tercapai pada saat $\cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) = 1 $
$\begin{align*} \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = 1 \\ \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = \cos 2\pi \\ \frac{\pi x}{4} & = 2\pi \\ x & = 8 \\ x_2 & = 8 \end{align*}$
Sehingga $x_1 + x_2 = 4 + 8 = 12 $
Jadi, nilai $x_1 + x_2 = 12 . \heartsuit $
$\spadesuit \, $ Nilai maksimum $f$ adalah $f_\text{maksimum} \, = b + a $
yang tercapai pada saat $\cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) = -1 $
$\begin{align*} \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = -1 \\ \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = \cos \pi \\ \frac{\pi x}{4} & = \pi \\ x & = 4 \\ x_1 & = 4 \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Nilai minimum $f$ adalah $f_\text{minimum} \, = b - a $
yang tercapai pada saat $\cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) = 1 $
$\begin{align*} \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = 1 \\ \cos \left( \frac{\pi x}{4} \right) & = \cos 2\pi \\ \frac{\pi x}{4} & = 2\pi \\ x & = 8 \\ x_2 & = 8 \end{align*}$
Sehingga $x_1 + x_2 = 4 + 8 = 12 $
Jadi, nilai $x_1 + x_2 = 12 . \heartsuit $
Nomor 13
Jika $5x+12y = 60 $ , maka nilai minimum $\sqrt{x^2+y^2} $ adalah ....
$\spadesuit \, $ Mengubah $x $ dalam $y $
$5x+12y = 60 \rightarrow x = \frac{60-12y}{5} \rightarrow x = 12-\frac{12}{5}y $
$\spadesuit \, $ Mengubah $\sqrt{x^2+y^2} $ dengan substitusi $x = 12-\frac{12}{5}y $
$\begin{align*} \sqrt{x^2+y^2} & = \sqrt{\left( 12-\frac{12}{5}y \right)^2+y^2} \\ f(y) & = \sqrt{144- \frac{288y}{5}+ \frac{169}{25}y^2} \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Nilai minimum : $f^\prime (y) = 0 $
$\begin{align*} f^\prime (y) & = 0 \\ \frac{\frac{-288}{5} + \frac{2\times 169}{25}y }{2\sqrt{144- \frac{288y}{5}+ \frac{169}{25}y^2}} & = 0 \\ \frac{-288}{5} + \frac{2\times 169}{25}y & = 0 \\ y & = \frac{720}{169} \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Substitusi nilai $y$ ke $f(y) $
$f_\text{min} \, = \sqrt{144- \frac{288.\frac{720}{169}}{5}+ \frac{169}{25}\left( \frac{720}{169} \right)^2} $
$f_\text{min} \, = \frac{60}{13} $
Jadi, nilai minimumnya adalah $ \frac{60}{13}. \heartsuit $
$5x+12y = 60 \rightarrow x = \frac{60-12y}{5} \rightarrow x = 12-\frac{12}{5}y $
$\spadesuit \, $ Mengubah $\sqrt{x^2+y^2} $ dengan substitusi $x = 12-\frac{12}{5}y $
$\begin{align*} \sqrt{x^2+y^2} & = \sqrt{\left( 12-\frac{12}{5}y \right)^2+y^2} \\ f(y) & = \sqrt{144- \frac{288y}{5}+ \frac{169}{25}y^2} \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Nilai minimum : $f^\prime (y) = 0 $
$\begin{align*} f^\prime (y) & = 0 \\ \frac{\frac{-288}{5} + \frac{2\times 169}{25}y }{2\sqrt{144- \frac{288y}{5}+ \frac{169}{25}y^2}} & = 0 \\ \frac{-288}{5} + \frac{2\times 169}{25}y & = 0 \\ y & = \frac{720}{169} \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Substitusi nilai $y$ ke $f(y) $
$f_\text{min} \, = \sqrt{144- \frac{288.\frac{720}{169}}{5}+ \frac{169}{25}\left( \frac{720}{169} \right)^2} $
$f_\text{min} \, = \frac{60}{13} $
Jadi, nilai minimumnya adalah $ \frac{60}{13}. \heartsuit $
Cara II
$\spadesuit \, $ Jika diketahui $ax+by=c $ , maka nilai minimum dari
$ \sqrt{x^2+y^2} = \left| \frac{c}{\sqrt{a^2+b^2}} \right| $
$\spadesuit \, $ Persamaan : $5x+12y = 60 $ , nilai $ a = 5, b = 12, c = 60 $
Nilai minimum : $ \sqrt{x^2+y^2} = \left| \frac{60}{\sqrt{5^2+12^2}} \right| = \frac{60}{13} $
Jadi, nilai minimumnya adalah $ \frac{60}{13}. \heartsuit $
$\spadesuit \, $ Jika diketahui $ax+by=c $ , maka nilai minimum dari
$ \sqrt{x^2+y^2} = \left| \frac{c}{\sqrt{a^2+b^2}} \right| $
$\spadesuit \, $ Persamaan : $5x+12y = 60 $ , nilai $ a = 5, b = 12, c = 60 $
Nilai minimum : $ \sqrt{x^2+y^2} = \left| \frac{60}{\sqrt{5^2+12^2}} \right| = \frac{60}{13} $
Jadi, nilai minimumnya adalah $ \frac{60}{13}. \heartsuit $
Nomor 14
Diketahui kubus ABCD.EFGH . Titik tengah sisi AB, BF, dan FG diberi simbol X, Y, dan Z. Besar sudut $\angle $XYZ adalah ....
$\spadesuit \, $ Gambar
$\spadesuit \, $ Misalkan panjang rusuk kubus 2 (panjang rusuknya bebas),
$\Delta$XYZ sama kaki, sehingga XY = YZ = $\sqrt{2}$
$\Delta$BFZ, $\begin{align*} BZ^2 & =BF^2+FZ^2 \\ & = 2^2 + 1^2 \\ BZ^2 & = 5 \end{align*}$
$\Delta$XBZ, $\begin{align*} XZ^2 & =XB^2+BZ^2 \\ & = 1^2 + 5 \\ XZ^2 & = 6 \\ XZ & = \sqrt{6} \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Aturan cosinus pada $\Delta$XYZ
$\begin{align*} XZ^2 & = XY^2 + ZY^2 - 2.XY.ZY. \cos \theta \\ \cos \theta & = \frac{XY^2 + ZY^2 - XZ^2}{2.XY.ZY} \\ & = \frac{(\sqrt{2})^2 + \sqrt{2})^2 - \sqrt{6})^2}{2.\sqrt{2}.\sqrt{2}} \\ & = \frac{2+2-6}{2.2} = \frac{-2}{4} = \frac{-1}{2} \\ \cos \theta & = \frac{-1}{2} \rightarrow \theta = 120^\circ \end{align*}$
Jadi, besar sudut $\angle XYZ = 120^\circ . \heartsuit $
$\spadesuit \, $ Misalkan panjang rusuk kubus 2 (panjang rusuknya bebas),
$\Delta$XYZ sama kaki, sehingga XY = YZ = $\sqrt{2}$
$\Delta$BFZ, $\begin{align*} BZ^2 & =BF^2+FZ^2 \\ & = 2^2 + 1^2 \\ BZ^2 & = 5 \end{align*}$
$\Delta$XBZ, $\begin{align*} XZ^2 & =XB^2+BZ^2 \\ & = 1^2 + 5 \\ XZ^2 & = 6 \\ XZ & = \sqrt{6} \end{align*}$
$\spadesuit \, $ Aturan cosinus pada $\Delta$XYZ
$\begin{align*} XZ^2 & = XY^2 + ZY^2 - 2.XY.ZY. \cos \theta \\ \cos \theta & = \frac{XY^2 + ZY^2 - XZ^2}{2.XY.ZY} \\ & = \frac{(\sqrt{2})^2 + \sqrt{2})^2 - \sqrt{6})^2}{2.\sqrt{2}.\sqrt{2}} \\ & = \frac{2+2-6}{2.2} = \frac{-2}{4} = \frac{-1}{2} \\ \cos \theta & = \frac{-1}{2} \rightarrow \theta = 120^\circ \end{align*}$
Jadi, besar sudut $\angle XYZ = 120^\circ . \heartsuit $
Nomor 15
Titik ($a,b$ ) adalah titik maksimum grafik fungsi $f(x)=\frac{1}{(x+1)^2+4} $ . Nilai $a+b $ adalah ....
$\clubsuit \, $ Agar $f(x)=\frac{1}{g(x)} $ maksimum, maka $g(x) $ (penyebutnya) harus minimum
$f(x)=\frac{1}{(x+1)^2+4} \rightarrow g(x) = (x+1)^2+4 \, \, $ dengan $\, \, g^\prime (x) = 2(x+1) $
$\clubsuit \, $ Nilai minimum $g(x) $, syarat : $g^\prime (x) = 0 $
$g^\prime (x) = 0 \rightarrow 2(x+1) = 0 \rightarrow x = -1 $
Artinya $g(x) $ minimum saat $x=-1$ , berarti $a=-1$
$\clubsuit \, $ Nilai maksimum $f$ saat $x=-1$
$f(x)=\frac{1}{(x+1)^2+4} \rightarrow f_\text{maks} \, = \frac{1}{(-1+1)^2+4} = \frac{1}{4} $
sehingga $b = \frac{1}{4} $
diperoleh titik maksimum : ($a,b$) = ($-1, \frac{1}{4}$ ) .
Nilai $a+b = -1 + \frac{1}{4} = \frac{-3}{4} $
Jadi, nilai $a+b = \frac{-3}{4} . \heartsuit $
$f(x)=\frac{1}{(x+1)^2+4} \rightarrow g(x) = (x+1)^2+4 \, \, $ dengan $\, \, g^\prime (x) = 2(x+1) $
$\clubsuit \, $ Nilai minimum $g(x) $, syarat : $g^\prime (x) = 0 $
$g^\prime (x) = 0 \rightarrow 2(x+1) = 0 \rightarrow x = -1 $
Artinya $g(x) $ minimum saat $x=-1$ , berarti $a=-1$
$\clubsuit \, $ Nilai maksimum $f$ saat $x=-1$
$f(x)=\frac{1}{(x+1)^2+4} \rightarrow f_\text{maks} \, = \frac{1}{(-1+1)^2+4} = \frac{1}{4} $
sehingga $b = \frac{1}{4} $
diperoleh titik maksimum : ($a,b$) = ($-1, \frac{1}{4}$ ) .
Nilai $a+b = -1 + \frac{1}{4} = \frac{-3}{4} $
Jadi, nilai $a+b = \frac{-3}{4} . \heartsuit $